Po co właściwie nam okna, czyli kilka słów o ich funkcjach?
Okna zamontowane w budynku spełniają różnorodne funkcje. Najogólniej rzecz ujmując, okno stanowi zewnętrzną przegrodę budowlaną, której głównym zadaniem jest ochrona wnętrza domu przed czynnikami atmosferycznymi, takimi jak deszcz, śnieg, wiatr czy temperatura oraz przed szkodliwymi wpływami otoczenia w postaci hałasu i zanieczyszczeń powietrza.
Ważnym zadaniem okien jest również zapewnienie jak najmniejszych strat ciepła dostarczanego do pomieszczeń z różnych źródeł. Mówimy w tym przypadku o tzw. izolacyjności cieplnej okna. Ten aspekt staje się szczególnie istotny w kontekście znacznego wzrostu kosztów ogrzewania oraz dążenia do ograniczenia emisji zanieczyszczeń atmosfery, powstających w procesie produkcji nośników energii.
Często spotykamy się z sytuacją, w której potencjalny nabywca w rozmowie ze sprzedawcą skupia się tylko i wyłącznie na tych (pomijam tutaj oczywiście kwestię ceny), opisanych powyżej, podstawowych funkcjach okien. Zjawisko to daje się zauważyć szczególnie wyraźnie, gdy dyskusja dotyczy wymiany starych okien na nowe. Wówczas efekt, jaki chcemy przez to działanie osiągnąć (a więc wyeliminowanie niedoskonałości stolarki otworowej starego typu, co najczęściej wiąże się z jej nieszczelnością oraz nikłym stopniem ochrony akustycznej), determinuje cały przebieg rozmowy handlowej. Klient dopytuje się wówczas, czy oferowane mu okna będą wystarczająco "ciepłe" i "ciche", a sprzedawca jest uradowany, mogąc zaprezentować mini wykład na temat współczynnika przenikania ciepła "U" i zapewnić, że wyroby marki "x" charakteryzują się bardzo niską wartością tego współczynnika oraz gwarantują bardzo wysoką izolacyjność akustyczną. Przy czym obydwie strony zapominają o tym, że nie są to jedyne zadania, jakie stawiamy nowoczesnej stolarce budowlanej. Gdyby tak było, to montowanie okien mijałoby się z celem.
Biorąc pod uwagę fakt, że nawet najlepiej wykonane okno - z zastosowaniem najbardziej wyrafinowanych rozwiązań technologicznych i materiałów najnowszych generacji - nie zapewni nam ochrony przed wpływem czynników zewnętrznych lub stratami ciepła w takim stopniu jak mur konstrukcyjny, czyli mówiąc prościej - ściana zewnętrzna. Dlatego najlepszym rozwiązaniem, z tego punktu widzenia, byłoby stawianie budynków bez żadnych otworów.
Po co zatem wbudowujemy w mur okna? Co dzięki temu zyskujemy, czyli innymi słowy, jakie jeszcze funkcje spełniają okna? Otóż mają one zapewnić dostęp do pomieszczeń naturalnego światła słonecznego, czyli odpowiedni stopień ich oświetlenia.
Sprawa wydaje się banalna i oczywista, a jednak jak się okazuje, często o niej zapominamy w naszych rozważaniach. Poza tym, to właśnie stolarka otworowa odpowiada za wentylację mieszkania czy domu, co ma wpływ na tworzenie odpowiedniego mikroklimatu dla przebywania w nim ludzi i zwierząt. Pamiętajmy o tym, że stosowane powszechnie w budownictwie mieszkaniowym kanały wentylacji grawitacyjnej zapewniają jedynie odprowadzenie z budynku zużytego powietrza, które musi zostać najpierw doprowadzone właśnie przez okna lub drzwi. Co prawda wykorzystuje się już mechaniczne systemy wentylacyjne, które w połączeniu z takimi urządzeniami jak gruntowe wymienniki ciepła czy rekuperatory zapewniają właściwy poziom wymiany powietrza. Ale z uwagi na wysokie koszty instalacji tych rozwiązań, na dzień dzisiejszy, są one stosowane głównie w obiektach użyteczności publicznej i budynkach przemysłowych.
Kolejną, niebagatelną funkcją okien, które stanowią istotny element konstrukcji budynku, jest ich wpływ na wygląd i estetykę elewacji. Stosowana obecnie wielka różnorodność materiałów do konstrukcji ram i skrzydeł (która umożliwia wykonanie okien w bardzo wielu kształtach i wręcz nieograniczonej palecie kolorów, w połączeniu z szeroką gamą szkła budowlanego znajdującego zastosowanie w szybach zespolonych) umożliwia architektom kreowanie skomplikowanych form przestrzennych budowli.
Chcąc uwzględnić przy wyborze okien wszystkie ich funkcje, należy jednak mieć na uwadze to, że nie mogą one w równym stopniu spełniać wszystkich stawianych im wymagań, gdyż wiele z nich jest wzajemnie przeciwstawnych. Przykładowo funkcja bezpośredniego wietrzenia pomieszczeń jest w sprzeczności z funkcją ochrony przed hałasem i stratami ciepła.
Dobór właściwego okna to sztuka określenia naszych priorytetów, czyli uszeregowania pod względem ważności dla nas wszystkich aspektów związanych z zamawianym towarem i znalezienia kompromisu między jego cechami, czasami trudnymi do pogodzenia.